Dijital satışların en önemli trendlerinden bir tanesi şu anda kripto paralar ve kriptoya dayalı varlıklardır. NFT olarak adlandırılan gayri misli (benzeri bulunmayan) varlıklar da önemli satışlar ile tüm dünyada adından söz ettirmeye başlamış hatta yüksek tutarlı işlemlerin bir parçası haline gelmiştir. NFT-Non Fungible Token olarak tarif edilen blokzincir tabanlı varlıklar hukukta tam olarak gayri misli eşyaya tekabül etmektedir. Gayri misli eşya yerine bir benzeri ikame edilmeyen tek başına bir bütün olarak misli olmayan eşyadır. Dolayısıyla NFT dendiğinde biz benzeri olmayan bir eşya anlıyoruz. Benzeri olmamasının sebebi ise içeriğinde yer alan meta veri parçaları ile dijital olarak korunmasıdır. NFT’lerin blokzincir ile korunan paralardan farklı yönü ise paraların birbirinin ikamesi olarak kullanılabilmesi NFT lerin ise tek olmasıdır. Yani örneğin Tether cinsinden her birim paranın birbirinin yerini tutmasına rağmen NFT olarak oluşturulmuş dijital bir varlığın yerine başka bir varlığın ikame edilmesi mümkün değildir.^[1]

NFT’ler oluşturulurken zorunlu olan veya ihtiyari olan bilgiler orijinal NFT koduna eklenmektedir. Zorunlu olan bilgilerin başında Token ID gelmektedir ki token denilen orijinal zincir yapısına sahip dijital birim değerin üretildiği ilk anda oluşur. İkinci olarak sözleşmenin adresinin NFT metadatası içinde bulunması zorunludur. Contract address olarak ifade edilen bu bilgi herkes tarafından takip edilebilecek olan blok zincirin adresidir. Ayrıca önemli olan diğer bir bilgi NFT’yi meydana getirenin cüzdan adresidir. NFT’nin hangi elden çıktığı ve gerçekten hak sahibi olan kişi tarafından üretilip üretilmediğini gösterir. Diğer bir husus ise fiziki çalışmalar ile dijital kopyaları arasındaki bağlantıyı sağlayan dijital imzanın metadata içerisine eklenmesidir.[2]

NFT’nin kullanım alanları çok çeşitli olsa da global olarak genellikle sanat dünyasında kabul görmektedir. Bir sanatçının oluşturduğu fiziksel veya dijital eseri dijital dünyada satışa sunması NFT’ler ile mümkün hale gelmiştir. Ancak NFT’leri sadece sanat eserleri ile sınırlandırmak mümkün değildir. Herhangi bir fiziki veya dijital varlık gayri misli niteliği bulunmaktaysa NFT olarak piyasaya sürülerek dolaşıma girebilecektir.^[3]

NFT’nin hukuk açısından dokunduğu alanlar nelerdir?

NFT olarak adlandırılan varlık içerdiği bilgi, dolaşıma girip girmediği, telif hakkı niteliği bulunup bulunmadığı nitelikleri de dikkate alınarak hukuki olarak değerlendirilmelidir.

Öncelikle içerdiği bilgi genel olarak teknik bilgiler olsa da geliştiricisinin veya elinde bulunduranın kimliğini belirlenebilir hale getirmekteyse kişisel verilerin korunması hukuku gündeme gelecektir. Kimliği belirlenebilir olmak kanunen belirtilen bir ifade olmakla birlikte her durumda gerçek kişinin kimliğine dair veri olmayabilir. Burada dikkate alınması gereken husus NFT’lerin satışının yapıldığı platformlarda alım satım işlemleri veya üyelik işlemleri esnasında gerçek kişilerden alınan kimlik, iletişim, finans ve müşteri işlem verilerinin alınıyor olmasıdır. Bu bilgiler çoğunlukla karaparanın aklanmasının önlenmesi mevzuatı kapsamında alınmak zorundadır. Dolayısıyla her iki hukuki alanda (kişisel verilerin korunması, kara para aklanmasının önlenmesi) da satış işlemlerini gerçekleştiren tarafın uymakla zorunlu olduğu kurallar mevcuttur.

NFT’lerin telif hakkı içermesi dolayısıyla fikri mülkiyet hukuku ile yakından ilişkili olduğu bilinmektedir. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 1/B hükmünde “eser”; Sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi fikir ve sanat mahsulleri şeklinde tanımlanmıştır. NFT’ler de bu kapsamda eser sayıldığından fikri mülkiyet hukukunun sağladığı korumalardan faydalanabilecektir.

Dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta NFT satın alan kişinin aslında eserin telif hakkını elde etmediği sadece NFT ile dijitalleştirilmiş varlığın sahipliğini elde ettiğidir. Bunun pratik sonucu ise aslında iki taraf arasında borçlar hukuku alanında karşılıklı ve birbirine uygun iki irade beyanı ile oluşmuş sözleşmedir. Bu sözleşme akıllı sözleşme denilen ve blokzincir altyapısı kullanılarak oluşturulan sözleşmelerden müteşekkil olabilecektir. Akıllı sözleşmeler kendine ait değiştirilemez yapısı ile özel nitelikte hükümleri de bünyesinde barındırabilir. Hatta NFT ile dijitalleştirilmiş eserin yaratıcısına her değer artışı ile satıştan pay vermek de akıllı sözleşmeler ile düzenlenebilmektedir. Bu durumda hakların korunması, edimlerin yerine getirilmesinin ve iradelerin sağlıklı oluşup oluşmadığının kontrolü hukuken en çok zorlanılan alanlar haline gelebilecektir.

NFT çıkaranların dikkat etmesi gereken hususlar nelerdir?

NFT bir nihai çalışma olarak ortaya çıkmakta ve alım satımı yapılabilen bir eşya niteliğinde bulunmaktadır. Bunun bir sonucu olarak uygulamada genellikle görülen şekliyle bir platform üzerinden satışı, transferi yapılabilmektedir.

Öncelikle NFT’nin dayandığı varlığın telif hakkı içerip içermediği, içeriyorsa telif hakkı sahibinin bu yetkiyi sağlamış olduğu hususunda tereddüt bulunmamalıdır. Bu husus telif haklarının korunması açısından yaptırımlar ile karşılaşmamak için zorunludur.

Platform ile kullanıcı arasında yapılan işlemlerin hukuki altyapısını oluşturan sözleşmeler yine NFT satışına aracılık edenlerin önemle üzerinde durması gereken noktalardandır. Satış kapsamı ve karşılıklı edimlerin net bir biçimde tanımlanması bu sözleşmeler ile olmakta ayrıca herhangi bir ihtilafta ilk olarak bu sözleşmeler dikkate alınmaktadır. Bu sözleşmelerde kullanıcının ve platformun yükümlülükleri tam olarak belirtilmelidir.

Platform tarafından kişisel verilerin alındığı durumlarda aydınlatma yapılmış olması, satın alacak kişiden alınan bazı verilerin işlenmesi için de açık rıza alınması gerekmektedir. Ayrıca AML/KYC prosedürlerine uygun şekilde bir yapı tasarlanmış ve terörün finansmanını engelleyecek nitelikteki önlemlerin alınmış olması gereklidir.

NFT çıkaran ve satışına aracılık edenlerin güvenlik önlemlerini sağlamasının yanı sıra satış işlemleri ile transferlerin yapılacağı cüzdanların belirli olması gerekmektedir. Ayrıca NFT alıcısının yaptığı işlemlerin sorumluluğu platform üzerinde doğduğundan kullanıcının azami dikkatle hareket etmesine yönelik uyarıları ve gerekli yönlendirmeleri oluşturmak da NFT satıcısının yükümlülüğüdür.

Tüm bu dikkat edilmesi gereken hususlar NFT işlemlerinde yer alacak, transfer ve satış işlemlerine aracılık edecek taraflar için hukuki riskleri barındırmaktadır. Gerek ülke mevzuatına uyum açısından gerekse tarafların haklarının korunması açısından her yönüyle süreçlerin tasarlanması önemlidir. Azami güvenlikle oluşturulan hukuki çerçeve özenli bir şekilde tasarlanmalı ve uygun çözümler üretilerek uygulanmalıdır. Ayrıca metaverse dünyasının gelişimi ile NFT satışlarının hız kazanacağı da artık sır değildir. Metaverse dünyasının kendine özel yapısı da dikkate alınarak yapılacak hukuki tasarım da değişeceğinden profesyonel destek alınması kaçınılmazdır. Bu alanda uzman personelimiz ve hukukçularımız ile en yetkin desteği sunacağımızı taahhüt ediyoruz.

^[1]https://www.mondaq.com/turkey/copyright/1164424/nft-sanat-eserlerinin-telif-hukuku-kapsam305nda-de287erlendirilmesi,

^[2] https://www.wipo.int/wipo_magazine/en/2021/04/article_0007.html

^[3] https://academy.binance.com/tr/articles/what-is-nft-virtual-land-in-the-metaverse

^[4] https://www.ibm.com/tr-tr/topics/what-is-blockchain